BÚN NGUYÊN THỦY LÀ GÌ?

“Nghìn năm bảo vật đất Thăng Long
Bún chả là đây có phải không?”

Có ông thầy dạy tiếng Anh của mình người New Zealand quát cả lớp thế này: “Các anh các chị chẳng biết làm văn gì hết! Tả bún chả mà viết rằng bún làm từ gạo, chả làm từ thịt thì đứa trẻ lên ba cũng viết được. Muốn người nước ngoài bị thu hút phải biết nói rằng bún chả nước tôi là món ăn cực kỳ lâu đời, vẫn giữ nguyên hương vị của một nghìn năm về trước, nhưng vẫn chứa đựng cả tiến trình lịch sử trong đấy, cà rốt trong bát nước mắm qua đường Trung Quốc vào Việt Nam khoảng thế kỷ 15, xà lách có từ rất lâu rồi nhưng ăn sống là do ảnh hưởng của người Pháp mang lại, bịa ra mà nói chứ!” Mọi người gật gù tán thưởng nhưng qua đấy thì biết bún ở ta cũng đã cả nghìn năm tuổi. Bún là một món ăn cổ truyền, mà “cổ truyền” nghĩa là vốn có từ xa xưa, qua nhiều thế hệ rồi truyền lại đến ngày nay nên tìm ra nguồn gốc chính xác của nó không hề dễ dàng.

Trong ẩm thực châu Á, bún là loại thực phẩm dạng sợi tròn, trắng mềm,... Được làm từ loại gạo dẻo, tốt nhất là gạo mùa, ngâm nước qua đêm rồi xay trong cối đá dạng bột nước. Bột lại được nhồi thật dẻo và nắm thành từng cục, sau đó cho vào khuôn bún và vặn để bột tạo sợi qua khuôn. Các sợi bún rơi xuống nồi nước sôi và được làm chín tại đây. Người làm bún vớt bún đã chín trong nồi nước sang một nồi nước thật trong, pha âm ấm, sau đó bắt thành từng con bún để lên thúng tre đã lót lá chuối tươi.

Nghe kể rằng, các loại bún nước bây giờ chính là bắt nguồn từ món bún chấm là bún nguyên thủy. Trải qua thời gian và đặc biệt khi món bún trở nên phổ biến ở thành phố do người ở quê lên bán, món bún nước lại trở nên thịnh hành hơn.

Gọi là bún chấm bởi bún được “bắt” thành những miếng nhỏ xinh, thường gọi là bún lá hay bún bánh, con bún; khác với bún rối là loại để làm món bún chan nước dùng rất phổ biến ngày nay. Miếng bún này khi ăn có thể chấm với nước mắm, mắm tôm, mắm ruốc… tùy thuộc vào mỗi vùng miền.

Thật may, Hà Nội và Sài Gòn vẫn còn có người lưu giữ lại những món ăn đặc sắc như bún chấm. Dù ít được bán nhưng người nhớ thương món ăn này vẫn còn rất nhiều. Nhiều người đã gặp lại tuổi thơ và ký ức xưa của mình qua món bún rất đỗi bình dị ấy.